Trouw blijven aan wat klopt
Leiderschap vraagt soms om tegen de stroom in te gaan, ook wanneer de formele logica anders dicteert. Dit is een uitnodiging om trouw te blijven aan je innerlijke weten.
Soms voel je het al voordat je het weet: dat subtiele ongemak wanneer een beslissing formeel klopt, maar innerlijk schuurt. Juist daar ligt de vraag of je trouw blijft aan wat klopt.
Opening – Het moment waarop iets schuurt
Het gebeurt meestal stilletjes. Er is een besluit genomen, de stukken zijn gecontroleerd, alle vinkjes staan op groen. En toch voel je het in je buik: een lichte spanning, een subtiel ongemak. Alsof er iets verschoven is dat niet direct zichtbaar is, maar wel merkbaar.
Misschien is het een kleine concessie – een afwijking van wat ooit vanzelfsprekend was. Een handtekening onder iets waar je niet helemaal achter staat, maar dat binnen de regels past. En ineens ben je niet meer de leider die koers houdt, maar de bestuurder die ruimte laat voor speling.
Dat moment vraagt om meer dan ratio. Het vraagt om eerlijkheid naar jezelf: klopt dit nog met wie ik wil zijn in deze rol?
Kerninzicht – Integriteit als stille aanwezigheid
Integriteit laat zich zelden zien in grote gebaren. Ze openbaart zich in de kleine momenten waarop niemand toekijkt. In het besluit om een lastige vraag wél te stellen. In het ongemak verdragen van een gesprek dat niet naar consensus leidt. In het weigeren om jezelf te laten meesleuren door de haast of de druk van het systeem.
De uitdaging is dat de omgeving vaak anders werkt. Systemen zijn gericht op resultaat, snelheid en harmonie. Ze verleiden ons om onze innerlijke kompasnaald nét iets te ver bij te stellen. Eerst tijdelijk, dan vaker. Wat gisteren nog ondenkbaar was, voelt vandaag al pragmatisch.
Dat is geen teken van onwil, maar van menselijkheid. We zoeken naar manieren om spanning te verminderen – en rechtvaardiging kan daar een belangrijk onderdeel van zijn. Het geweten wordt dan niet uitgeschakeld, maar overstemd door een nieuwe norm die beter past bij de omstandigheden.
De rol van schaamte en zelfrechtvaardiging
Schaamte speelt hierbij een verborgen rol. Niet altijd de zichtbare schaamte die we voelen bij een duidelijke fout, maar de stille schaamte over het verloochenen van iets dat voor ons wezenlijk is. Om dat gevoel niet te hoeven voelen, bouwen we verhalen die ons handelen logisch maken. “Het moest nu eenmaal zo.” “Dit is beter voor het geheel.” “Iedereen doet dit.”
Deze verhalen zijn soms nodig om te kunnen functioneren, maar ze kunnen ons ook verder verwijderen van dat innerlijke weten. Hoe vaker we ze vertellen, hoe minder we de oorspronkelijke frictie nog voelen – en hoe meer we onszelf verliezen in wat sociaal aanvaardbaar is.
Verdieping – Een gesprek dat alles veranderde
Een directeur van een maatschappelijke organisatie vertelde over een besluit om een subsidieaanvraag “strategisch te kaderen”. Alles was keurig volgens de regels. Niemand had gelogen. En toch… “Ik sliep er niet van,” zei ze.
Wat er aan de hand was: het besluit had ertoe geleid dat een team, dat jarenlang met hart en ziel aan een project had gewerkt, buitenspel werd gezet. Hun visie paste minder goed bij het nieuwe beleid en werd daarom niet meegenomen.
Formeel was het begrijpelijk. Relationeel voelde het als verraad.
Ze besloot het besluit niet terug te draaien – het zou het proces alleen maar complexer maken – maar wél publiekelijk te erkennen wat het had gekost. In een teamoverleg sprak ze uit dat het haar pijn deed deze keuze te maken en dat het voor betrokkenen een verlies betekende.
Het effect was onverwacht. Er kwam opluchting. Mensen voelden zich gezien in hun teleurstelling. Niet alles was opgelost, maar het was weer echt. Er was ruimte voor rouw én voor hernieuwd vertrouwen.
Leiderschap als relationeel kompas
Echt leiderschap gaat niet alleen over het nemen van besluiten. Het gaat over aanwezig zijn bij de gevolgen ervan – ook als die pijnlijk zijn.
Dat betekent:
- Niet alleen kijken naar de formele juistheid, maar ook naar de relationele en morele impact.
- Erkennen wat een besluit kost, in plaats van het gladstrijken.
- Durven vertragen, juist wanneer de druk hoog is.
- Zichtbaar maken waar je zelf mee worstelt, zodat anderen hun eigen twijfel ook durven laten zien.
Wanneer je trouw blijft aan wat klopt, vergroot je de veerkracht van het hele systeem. Mensen voelen dat jouw woorden niet alleen een strategie dienen, maar geworteld zijn in iets diepers.
De verleiding van pragmatisme
In veel omgevingen wordt van leiders verwacht dat zij compromissen sluiten. Dat is soms noodzakelijk om vooruit te komen. Maar er is een verschil tussen een compromis dat je bewust en transparant maakt, en een concessie die je innerlijk uitholt.
Pragmatisme wordt gevaarlijk wanneer het een gewoonte wordt. Als het steeds minder duidelijk is waar jouw eigen grens ligt, loop je het risico dat je jezelf verliest in het voldoen aan verwachtingen. Uiteindelijk is dat niet alleen schadelijk voor jou, maar ook voor de mensen die op jou rekenen als baken van betrouwbaarheid.
Een uitnodiging tot zelfonderzoek
Trouw blijven aan wat klopt vraagt om voortdurende zelfreflectie:
- Herken je het moment waarop iets innerlijk schuurt?
- Weet je welke waarden voor jou niet onderhandelbaar zijn?
- Durf je uit te spreken wanneer je besluit iets te doen wat je eigenlijk liever niet zou doen?
- Hoe ga je om met de spanning tussen je innerlijke weten en de druk van buitenaf?
Dit zelfonderzoek is geen luxe, maar een kernonderdeel van leiderschap. Juist omdat het systeem niet altijd vraagt om jouw integriteit, maar wel afhankelijk is van haar aanwezigheid.
Afsluiting – De vraag die blijft
Leiderschap vraagt meer dan het afleggen van verantwoording in cijfers en resultaten. Het vraagt afstemming op iets dat niet in beleid of structuren past: je eigen weten.
Wat vraagt het van jou om trouw te blijven aan wat je zelf weet dat klopt?
Juist als niemand daar expliciet om vraagt – of als het je iets kost?
Geschreven door: Rene de Baaij
